Aleksander Fredro uchodzi za jednego z najwybitniejszych polskich komediopisarzy i poetów. Żył w latach 1793-1876 i tworzył w epoce romantyzmu. Do jego najsłynniejszych dzieł zaliczają się takie utwory jak „Zemsta”, „Śluby panieńskie” czy „Damy i Huzary”.

Opracowanie lektury – najważniejsze informacje o utworze

– „Zemsta” powstała na początku 30. lat XIX wieku.

– Pierwszy raz została opublikowana w 1838 r. we Lwowie

– Na deskach teatru prapremiera miała miejsce 17 lutego 1834 r. w teatrze Jana Nepomucena Kamińskiego we Lwowie.

– „Zemsta” inspirowana była dokumentem, który Fredro znalazł na zamku Kamieniec w Odrzykoniu. W dokumencie była historia dwóch skłóconych rodów, Firlejów i Skotnickich, którzy byli właścicielami zamku.

– Akcja utworu rozgrywa się na wsi pod koniec XVII wieku.

– Postacie, jakie występują w komedii, to:

Rejent Milczek – jest właścicielem połowy zamku i wrogiem Cześnika. Jest on spokojnym i opanowanym człowiekiem, jednak jest bardzo przewrotny i łasy na pieniądze. Jest wdowcem i ma syna Wacława.

Cześnik Maciej Raptusiewicz – jest skłócony z Rejentem. Jest on nerwowym, łatwo wpadającym w gniew człowiekiem. Jest starym kawalerem, który nie umie sobie radzić z kobietami. Jego siostrzenicą jest Klara, która jest u niego pod opieką.

Klara Raptusiewiczówna – jest ona właścicielką drugiej połowy zamku. Dopóki jest panną, Cześnik odpowiada za jej majątek. Jest zakochana w Wacławie Milczku z wzajemnoscią. Jest ona szczerą, uczciwą i honorową dziewczyną.

Wacław Milczek – jest synem Rejenta Milczka, zakochany w Klarze.

Józef Papkin – jest on szlachcicem na usługach Cześnika. Jest postacią komiczną, dziwnie się ubiera, jest kłamliwą i przebiegłą osobą. Jest on jednocześnie tchórzliwy, impulsywny i lubi się przechwalać swoimi zmyślonymi sukcesami w życiu. Papkin jest zakochany w Klarze, jednak nie może liczyć na odwzajemnienie jej uczuć.

Podstolina Hanna Czepiersińska – trzykrotna wdowa, zakochana w Wacławie. Cześnik chce ożenić się z nią dla pieniędzy.

Streszczenie wydarzeń w „Zemście”

 1. Cześnik przegląda dokumenty i wpadają mu w ręce papiery majątkowe Podstoliny. Zaczyna się zastanawiać, czy ze względu na bogactwo nie byłaby dobrą żoną dla niego.

2. U Cześnika pojawia się Papkin, który kłamie o pojedynku i napadzie, który ma przykryć stracenie przez niego sporej sumy. Cześnik nie daje wiary jego słowom, ale wysyła go jako swata do Rejenta w sprawie małżeństwa z Podstoliną.

3. Papkin z chęcią podejmuje się tego zadania, gdyż widzi szansę na to, by przy okazji załatwić swój ożenek z Klarą. Jednak Podstolina na propozycję Cześnika daje dwuznaczną odpowiedź.

4. Następnie Papkin jest wysłany przez Cześnika, żeby odgonił murarzy naprawiający mur rozgraniczający oba skrzydła zamku.

5. W ogrodzie spotyka się Wacław z Klarą i wyznaje jej swoje uczucia. Ich spotkanie przerywa nadchodzący Papkin z dworzaninem Śmigalskim i służbą. Idą oni w celu przegonienia murarzy, dochodzi więc do bójki, w końcu murarze opuszczają plac. Wacław podaje się za zarządcę dóbr Rejenta i prosi Papkina, by ten wziął go w niewolę.

6. Papkin z Wacławem idą do Cześnika. U niego Papkin mówi o swoim bohaterskie na placu boju, co Cześnik jedynie złośliwie komentuje. Nie chce również przetrzymywać zarządcy Rejenta, choć Wacław namawia go na zgodę „ze swoim panem”. Jednak Cześnik tylko się oburza na tą propozycję i każe im odejść.

7. Wacław bardzo chce zostać u Papkina w niewoli, choć Papkin nie jest co do tego przekonany. W końcu Wacław wyjawia że jest synem Rejenta, że kocha Klarę i ma go zostawić na służbie, inaczej dostanie kulką z wiatrówki. Papkin zrezygnowany godzi się na to i przyjmuje zapłatę.

8. Klara słyszy to i namawia Wacława, by za pomocą Podstoliny udobruchać Cześnika. Kiedy Podstolina spotyka się z Wacławem, okazuje się, że znają się z Warszawy. Za czasów studenckich Wacław podawał się za księcia litewskiego i miał romans z Podstoliną, stara się więc to odkręcić. Tymczasem Podstolina chętnie wznowiła by romans z Wacławem.

9. Tymczasem Klara wysłuchuje zalotów Papkina i w odpowiedzi na jego propozycję małżeństwa mówi, że musi mu dla niej schwytać krokodyla.

10. Cześnik rozmawia z Papkinem, że mają wkrótce odbyć się jego zaręczyny z Podstoliną. Jednocześnie obaj na zmianę chwalą się swoim sprytem, dzięki któremu to się udało. Jednak przed ożenkiem Cześnik wysyła Papkina do Rejenta, by wyzwać wroga na pojedynek. 

11. W tym czasie Rejent pisze zeznania murarzy i szykuje oskarżenie przeciwko Cześnikowi. Jednak w zeznaniu naciąga fakty i pisze, że murarze zostali pobici a Cześnik nawet sięgał po strzelbę. Robotnicy mówią, że to były raczej szturchnięcia i nic poważnego im się nie stało, jednak Rejent ich nie słucha i pisze swoje.

12. Wacław przychodzi do domu i rozmawia z Rejentem. Ojciec nie jest za jego małżeństwem z Klarą ani za zgodą z Cześnikiem. Rejent planuje raczej na żonę dla syna Podstolinę.

13. Do Rejenta przychodzi Papkin, który najpierw mówi o swoich bohaterskich czynach. Dopiero później wyłuszcza sprawę, że chodzi o pojedynkowanie się z Cześnikiem. Rejent chce wyrzucić Papkina przez okno, jednak on szybko pokornieje. Podstolina zostaje wezwana do Rejenta i po jego propozycji, godzi się na ślub z Wacławem. 

14. Tymczasem Cześnik ze służbą przygotowują się do wesela, jednak przychodzi Papkin i podaje list, który jest dowodem zdrady Podstoliny. Jednocześnie Cześnik zasugerował Papkinowi, że Rejent mógł go otruć winem, co wprawia Papkina w histerię i szuka księdza przed swoją nadchodzącą śmiercią.

15. Cześnik chce więc zwabić Wacława do domu, w tym celu planuje napisać list podając się za Klarę, potem posłać po niego służącą Rózię. Papkin spisuje testament i spotyka się z Klarą, której mówi, że wszystko zostawia jej, czyli angielską gitarę i rzadka kolekcję motyli.

16. U Cześnika zjawia się Wacław, który nie wie jak wyrwać się z małżeństwa z Podstoliną. Cześnik spotyka się z nim i każe mu się ożenić z Klarą, co ma być zemstą na Rejencie. Wacław i Klara są z tego obrotu spraw bardzo zadowoleni.

17. Ślub zostaje szybko przeprowadzony  i wychodząc z kaplicy Wacław z Klarą proszą swoich opiekunów o zakończenie waśni. Podstolina zjawia się i mówi, że cały jej majątek od chwili zamążpójścia Klary, należy się dziewczynie. Klara więc godzi się zapłacić Rejentowi za zerwanie intercyzy przez Podstolinę, Papkin widząc, że nie jest otruty, drze testament, a Rejent z Cześnikiem w końcu się godzą.